Α.Κ. Τσιάντης, Ε. Συγγελάκη, Ι. Μπεράτης, Μ.Η. Ακαλέστου, Α. Στεφανάκου, Β. Λάγγαρη, Κ. Φύσσας, Β. Παπαγιαννοπούλου, Θ. Χατζηπέμου, Χ. Ασημόπουλος, Γ. Κολαϊτης, Γ. Σιδερίδης, Ι. Τσιάντης
Εισαγωγή: Ερευνητικά δεδομένα έχουν δείξει ότι στην Ελλάδα 10-15% των μαθητών έχουν υποστεί σχολικό εκφοβισμό. Παιδιά που έχουν υποστεί σχολικό εκφοβισμό έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν, μεταξύ άλλων, αγχώδεις διαταραχές όπως μετατραυματική διαταραχή στρες, κατάθλιψη και ψυχοσωματικά προβλήματα. Ενδεικτική είναι η πρόσφατη έρευνα των Idsoe, Dyregrov, & Idsoe (2012), που έδειξε ότι η έκθεση στο σχολικό εκφοβισμό είναι παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες. Επίσης, το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού επηρεάζει τη σχολική μάθηση, είτε μέσω της σχολικής άρνησης και πτώσης της σχολικής επίδοσης για τα παιδιά που εκφοβίζονται, είτε με διακοπή της σχολικής φοίτησης για τα παιδιά που εκφοβίζουν (Τσιάντης και συν., 2011).
Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν να δοκιμάσει την εξής υπόθεση: ότι οι μαθητές που εκφοβίζουν (bullies), οι μαθητές που εκφοβίζονται (victims), οι μαθητές που εκφοβίζουν και εκφοβίζονται (bullies/victims) και η ομάδα μαθητών που δεν εκφοβίζουν ούτε εκφοβίζονται διαφοροποιούνται ως προς την ’Επιθυμία για Φοίτηση στο Σχολείο’ (school liking) ή την ’Σχολική Άρνηση’ (school avoidance), και τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες.
Μεθοδολογία: Χρησιμοποιήθηκαν τα ερωτηματολόγια: (α) Ερωτηματολόγιο Εκφοβισμού/Θυματοποίησης (Revised Olweus Bully/Victim Questionnaire. Olweus, 1996-2006), (β) Συναισθήματα για το Σχολείο (School Liking and School Avoidance Scale. Ladd, Buhs, & Seid, 2000) και (γ) Κλίμακα Μετατραυματικής Αντίδρασης Στρες (Child Post-Traumatic Stress Reaction Index. Frederick, Pynoos, & Nader, 1992) Στη παρούσα έρευνα συμμετείχαν 2626 μαθητές δημοτικού των τάξεων Δ΄, Ε΄, και ΣΤ΄. Για την ανάλυση των δεδομένων στην παρούσα έρευνα εφαρμόστηκε το γενικό F-test και ακολούθησαν τεστ πολλαπλών συγκρίσεων.
Αποτελέσματα: Το γενικό F-test ήταν και στις τρεις περιπτώσεις στατιστικά σημαντικό: (α) «Επιθυμία για Φοίτηση στο Σχολείο» (school liking), F(3,2622)=15,69, p<0,001, (β) «Σχολική Άρνηση» (school avoidance), F(3,2622)=34,48, p<0,001, και (γ) «Συμπτώματα Μετατραυματικού Στρες», F(3,2618)=117,85, p<0,001. Η εφαρμογή πολλαπλών συγκρίσεων με το μοντέλο του Tukey έδειξε ότι οι μαθητές που εκφοβίζουν είχαν χαμηλότερες βαθμολογίες στην «Επιθυμία για Φοίτηση στο Σχολείο» (p<0,001) και υψηλότερες στη «Σχολική Άρνηση» (p<0,001), σε σχέση με τους μαθητές που δεν είχαν εμπλοκή σε περιστατικά εκφοβισμού ή είχαν υποστεί εκφοβισμό. Οι μαθητές που εκφοβίζουν και εκφοβίζονται είχαν υψηλότερες βαθμολογίες στη «Σχολική Άρνηση» σε σχέση με τους μαθητές που δεν είχαν εμπλοκή σε περιστατικά εκφοβισμού (p<0,001), ή είχαν υποστεί εκφοβισμό (p<0,01). Ως προς τα συμπτώματα μετατραυματικού στρες, η ομάδα των μαθητών που εκφοβίζουν και εκφοβίζονται (bullies/victims) (p<0,001) και η ομάδα των μαθητών που μόνο εκφοβίζονται (victims) (p<0,001) εμφάνισαν στατιστικά υψηλότερες βαθμολογίες από τις δύο άλλες ομάδες μαθητών.
Συμπεράσματα: Στην παρούσα μελέτη φάνηκε ότι οι μαθητές που ανήκουν στην ομάδα των μαθητών που εκφοβίζουν και εκφοβίζονται (διπλός ρόλος) και στην ομάδα των μαθητών που εκφοβίζονται είχαν υψηλότερα επίπεδα μετατραυματικού στρες. Φάνηκε επίσης, ότι μαθητές που εκφοβίζουν και μαθητές με «διπλό ρόλο» παρουσιάζουν περισσότερες δυσκολίες ως προς την επιθυμία για σχολική φοίτηση.
Μαθητές που εμπλέκονται με συγκεκριμένους ρόλους σε περιστατικά εκφοβισμού ενδέχεται να είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη συμπτωματολογίας μετατραυματικού στρες ή άλλων αγχωδών συμπτωμάτων, για τα οποία υπάρχει τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα με την εφαρμογή γνωσιακών-συμπεριφοριστικών θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Βιβλιογραφία
• Frederick, C.J., Pynoos, R.S., & Nader, K.O. (1992). Child Post-Traumatic Stress Reaction Index. Unpublished instrument. University of California, Los Angeles.
• Idsoe, T., Dyregrov, A., & Idsoe, E.C.. (2012). Bullying and PTSD Symptoms. Journal of Abnormal Child Psychology, 40 (6), 901-11.
• Ladd, G.W., Buhs, E.S., & Seid, M. (2000). Children’s initial sentiments about kindergarten: Is school liking an antecedent of early classroom participation and achievement? Merrill-Palmer Quarterly, 46, 255-279.
• Olweus, D. (1996-2006). The Revised Olweus Bully/VictimQuestionnaire. Research Center for Health Promotion (HEMIL), University of Bergen, Bergen, Norway
• Τσιάντης, Ι., και συν. (2011). Δραστηριότητες στην τάξη για την πρόληψη του εκφοβισμού και της βίας μεταξύ των μαθητών. Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Συμπεριφοριστικών Προσεγγίσεων σε Παιδιά και Εφήβους. Αθήνα, 12/10/2012.
Δεν υπάρχουν σχόλια